Na de daags ervoor geopende expositie De tijd van Degas te hebben bekeken, woonde ik afgelopen zondag in het Haags Gemeentemuseum nog een concert bij dat onder andere door de Franse ambassade werd aangeboden. Van Debussy werd door Christian Ivaldi (piano) en Alain Meunier (cello) diens sonate uit 1915 ten gehore gebracht, Michel Lethiec (klarinet) excelleerde in Bergs Vier stukken voor piano en klarinet uit 1913 - met de blokken stilte die absoluut geen publiek met kuchers verdragen ging het prompt de mist in - en vervolgens zette Sylvie Gazeau (viool) een voortreffelijke Tzigane van Ravel (1924) neer. Na versterking met Jerrold Rubenstein (viool) en Vladimir Mendelssohn (altviool) werd afgesloten met Francks Pianokwintet - het enige stuk van de vier gespeelde dat ik mentaal met Degas kon verbinden. Maar het is dan ook enkele decennia ouder.

Degas was een verwoed operaganger en onderhield contacten met musici en schrijvers, wat af en toe in zijn werk tot uitdrukking kwam. Een bekend schilderij van hem is Het orkest van de opera uit 1869/69, dat ook op deze tentoonstelling is te zien.

Voor een (langzaam ladende) afbeelding: www.ocaiw.com/degalg85.htm

Door de muziekbijeenkomsten die door zijn vader werden georganiseerd, leerde Degas de pianiste Marie Dihau kennen en tevens haar broer, die fagot speelde in een opera-orkest. Op het schilderij is hij de centrale figuur. De cellist links figureert ook in een ander werk dat op de tentoonstelling is te zien. Linksboven, in de loge, is de componist Chabrier zichtbaar.

Om meerdere redenen vormt het schilderij een keerpunt in Degas' artistieke ontwikkeling. Zo kon hij voortaan aanwezig zijn bij de repetities van de danseressen die hier nog slechts zijn aangeduid, maar die later geregeld door Degas als bewegingsstudie werden geportretteerd.

Twee andere mooie schilderijen op de expositie hebben eveneens een muzikale achtergrond.

Van Gustave Moreau is er het meisje dat het hoofd van Orpheus draagt; van J.-E. Delaunay het portret van de weduwe Bizet in rouwkleding. Bizet was na het mislukken van Carmen in een depressie beland en overleed kort daarna.

Zie voor een afbeelding http://sunsite.dk/cgfa/d/p-jdelaun1.htm

Mevrouw Bizet was een dochter van de componist Halevy.

Degas' kunst spreekt door het beredeneerde karakter ervan niet iedereen aan - sommigen worden er zelfs door afgestoten - maar voor wie er nog geen kennis mee heeft gemaakt is de tentoonstelling, met name ook vanwege de aanwezige topstukken van tijdgenoten (Monet, Bazille, Cezanne), beslist een bezoek waard.

Zie verder www.gemeentemuseum.nl

Als op mademoiselle Dihau aan de piano wordt geklikt en vervolgens op de blokjes onder de tijdlijn, verschijnen beschrijvingen die tezamen een minicatalogus vormen, maar ook als een cursus schilderijen kijken kunnen worden beschouwd.

Naast beeldende kunst bezit het Gemeentemuseum een verzameling muziekinstrumenten, waarvan ik ditmaal de niet-westerse het interessantst vond.

L. de Does