Beethoven

  • Jeroen

    Al dagenlang doe ik niets anders dan de Missa Solemnis van Beethoven luisteren, in het bijzonder de Sanctus het tweede deel. een prachtig koor. Zijn er Beethoven kenners die mij nog meer vergelijkbare schoonheid kunnen aanraden. Met de symponieen ben ik bekend, met zijn religieuze werk minder. Een andere aanrader is ook welkom.

    Jeroen

  • Hans

    't is wel geen Beethoven, maar probeer ook eens de mis in B klein van Bach (BWV 232). Daar zijn geen woorden voor, althans ik kan ze zo gauw niet bedenken.

  • Jeroen

    Beste Hans, ik heb naar je suggestie geluisterd en het is inderdaad een erg mooi stuk. Misschien benader ik zijn muziek niet op de juiste manier, maar ik word nooit echt gegrepen door de muziek van Bach. Als je nog meer aanraders hebt heel graag. Zelf ben ik een groot liefhebber van opera, maar ik vind het erg leuk om door middel van het klassieke muziek prikbord wat nieuws te leren kennen.

  • Math

    helaas Jeroen, Beethoven heeft naast zijn “Missa” nauwelijks iets sacraals geschreven. Beethoven moet het eigenlijk hebben van zijn kamermuziek. Met instrumenten kon hij meer overweg dan met de menselijke stem.

    Echter zijn opera Fidelio is een waar meesterwerk. Hij heeft slechts 1 opera geschreven maar deze is het aanhoren zeker waard.

    Daarnaast zijn z'n liederen zeer mooi. Probeer eens An die ferne Geliebte. EEn constante mijmering over een liefde die altijd latent aanwezig was maar die de dichter nooit heeft kunnen bezitten. De hartstocht en de passie die erin gelegd zijn zeker muzikaal gezien vind ik aangrijpend en fenomenaal.

    Hij heeft ook veel teksten op muziek gezet van Wolfgang von Goethe ook een leverancier voor Franz Schubert en Carl Loewe.

    Ook kreeg Beethoven veel opdrachten van een Schot (zijn naam is me ontvlogen) die bekende componisten opdracht gaf Schotse volksmuziek te bewerken om zo in ieder geval deze muziek voor het nageslacht te bewaren.

    Aanraders zijn in deze uitvoeringen door Dietrich Fischer Dieskau maar de Engels bas bariton Bryn Terfell vind ik persoonlijk nog beter dan eerst genoemde.

    Absoluut hoogtepunt in het pianooeuvre van Beethoven zijn de Diabelli variaties. maar als je buiten de Mondscheinsonate die iedereen wel heeft grijsgedraaid eens iets anders wil:

    De sonates Les adieux en Pathetique vind ik persoonlijk heel mooi en aansprekend.

    Zeker les adieux is zo intens dat je er door geroerd wordt. Graaf Eztherhazy een van zijn opdrachtgevers was gedwongen uit Wenen te vertrekken bij de Franse inval. Die droefenis om dat vertrek wordt heel treffend weergegeven in het eerste deel. In het 2e deel is de afwezigheid tastbaar, een compleet rouwproces met daarin berusting. Tenslotte de jubeluitbarstingen bij de terugkeer. aangriojpend en emotioneel. Zijn 3e simphonie had hij oorspronkelijk opgedragen aan Napoleon. Hij bewonderde Napoleon omdat deze in Frankrijk een nieuw elan teweegbracht. Vrijheid, gelijkheid en broederschap waren nieuwe kreten begin 19e eeuw. Beethoven' s bewondering sloeg om in afschuw toen Napoleon Wenen innam. Sindsdien wordt deze simfonie de Eroica genoemd.

    Koorwerken vindt je bij Beethoven nauwelijks. De kOren in die jaren waren tye klein. Beethoven's geluid was te groot, zelfs nog te groot voor de toenmalige orkesten. De Mannheimer bezetting ca.35 mensen voornamelijk strijkers aangevuld met een aantal blazers was Beethoven niet groot genoeg. Hij schreef zijn symphonien voor groot orkest met een bezetting van 60 a 70 mensen en groter. Enkel op die manier kon Beethoven zijn emotie loslaten op zijn muziek.

    De klassieke periode ging met hem ten onder. Hij is de grondlegger geweest voor de nieuwe romantische school die de Europese muziek meer dan een eeuw in zijn fgreep heeft gehouden. m

    Groeten

    Math

  • Math

    Kijk Hans,

    Ik kan nog 20 andere missen noemen maar dat is het zelfde als een kip met een olifant vergelijken. Ik proef uit Jeroen's woorden dat de toonzetting, de emotie in dit Beethovenwerk iets bij hem losmaakt. Bach ademt toch een heel andere sfeer uit. Veel strenger, statischer, behoudender. Een vergelijking is in deze niet te maken omdat de beide componisten eigenlijk niets gemeenschappelijks hebben. Ja, ze schreven beide noten op papier maar daar houdt het dan ook zo'n beetje bij op. Ook qua persoonlijkheid zijn beide mannen zo verschillend. Bach de levensgenietende Thomascantor met zijn 18 kindjes was zeer behoudend in zijn componeerstijl. Hij was de absolute grootmeester van de barok en hij voerde de barokmuziek samen met Handel naar zijn hoogtepunt.

    Daartegenover een man als Beethoven, de knorrige eigenzinnige vernieuwer die als pianist/componist zaagde aan de poten van de tafels van de gevestigde componisten. Altijd zoekende naar nieuwe muzikale wegengecombineerd met een opvliegend karakter die hem weinig geliefd maakte. Door zijn toenemende doofheid gedwongen in een steeds groter isolement te gaan leven. Zijn grootste werken heeft hij in volslagen doofheid gecomponeerd. Beethoven de laatste der Weense klassieken, de wegbereider voor de jonge romantici zoals Schubert, Loewe, von Weber e.a.

    Groeten

    Math

  • Hans

    Beste Math,

    Was Bach zeer behoudend ? Hij introduceerde het gebruik van de duim bij het orgel- en klavecimbelspel en was de eerste die klavierstukken schreef in alle 24 toonaarden (Das Wohltemperierte Klavier).

    Beethoven had overigens grote bewondering voor Bach.

    Overigens heb je wel gelijk dat je geen kippen met olifanten moet vergelijken maar wat Jeroen bij Beethoven heeft heb ik bij Bach en dat probeer ik op anderen over te brengen, een soort afwijking zeg maar.

    Groetjes,

    Hans

  • Math

    Ik kan mij dat goed voorstellen Hans zeker als je iets “hebt” met Bach. Ik heb dat met geen enkele componist.Natuurlijk de ene compolnist ligt mij beter dan de andere. Ik heb een groot aantal Bachwerken in mijn collectie. Ik heb bewondering voor hem, zijn intelligentie, zijn invallen. Meesterlijk. Zijn Goldbergvariaties zijn onovertroffen. Ik heb ze thuis in verschillende uitvoeringen liggen hoewel ik de voorkeur geen aan Glen Gould.

    Natuurlijk was Bach op zijn manier revolutionair maar hij blijft een typisch barokcomponist die nooit zal afwijken van hetgeen gangbaar was in de muzikale barokstijl. Hij benut wel alle mogelijkheden binnen deze componeerstijl en dat maakt hem zo uniek. Van Bach wordt wel eens gezegd: hij heeft geen maat geschreven die onder de maat is.

    Beethoven bewonderde Bach zeer zeker. Op het einde van zijn leven heeft hij zelfs opnieuw het contra punt bestudeerd.

    Toch was Bach in de periode dat Beethoven leefde een totaal vergeten componist. Zijn muziek werd nauwelijks uitgevoerd. De zonen van Bach waren veel populairder dan de oude Bach.

    Het zou nog tot 1840 duren dat Bach wederom op de concertagenda werd geplaatst. Mendelssohn, dirigent van het Gewandthausorkest zette voor het eerst na Bach's dood de Matheuspassion op het programma. Ook de andere werken van Bach werden herontdekt mede door toedoen van Mendelssohn.

    Als ik beide componisten met elkaar vergelijk, dan zijn vooral de strengheid in combinatie met genialiteit van Bach toonaangevend.

    Bij Beethoven voert de emotie de boventoon. Beethoven gaat naar de bodem, hij zoekt naar oplossingen waar het einde nauwelijks te vinden is.Zijn gevonden oplossingen op het einde van een simphonie of pianoconcert of pianosonate zijn een explosie van kracht en extase. Een explosie van opgekropte emoties. Die zul je bij Bach nauwelijks vinden.

    Ik ben geen Beethovenkenner Hans. Ik heb in mijn leven altijd veel naar muziek geluisterd, zing in verschillende koren, en maakte ook voor de plaatselijke omroep klassieke radioprogramma's. Ik ben dus altijd met klassieke muziek en de achtergronden daarvan beziggeweest. Zelf bezit ik een gigantische klassieke CD collectie warin alle muzikale stijle in vertegenwoordigd zijn.

    Ik vind het leuk om op dit prikbord mijn inzichten en gedachten over klassieke muziek te toetsen aan anderen. Op die manier verkrijg je nieuwe inzichten.

    Groeten

    Math

  • Ron

    Beste Jeroen,

    Met veel plezier heb ik de reacties tussen Hans en Math n.a.v. jou oproep gelezen. Helaas kan ik mij qua muzikale kennis met de beide eerdergenoemde heren meten. Eerlijk gezegd ben ik hevig jaloers op hun kennis. Als liefhebber van muziek bezit ik een aardig gevarieerde collectie bestaande uit 2000 cd’s waaronder zo'n 1000 uit het klassiek genre. Ik geniet er in hoge mate van maar de achtergronden gaan mij ook steeds meer interesseren. Ik zoek dan ook al geruime tijd naar de mogelijkheid om mijn kennis rond klassieke muziek te verdiepen. Weet iemand of er bijvoorbeeld een cursus bestaat waarmee ik dit gemis te lijf kan gaan? (Niet te elitair, maar vooral ook niet te simpel aangezien ik het ‘XYZ der muziek’ al doorgeworsteld heb.) Of is er misschien iemand die zoiets op zou willen zetten? Ik zou er heel graag mijn medewerking aan willen verlenen.

    Goed, terug naar de vraag.

    Ik heb enig zoek werk verricht naar andere sacrale werken van Beethoven. Ze bestaan, maar het zijn er niet veel.

    Zelf bezit ik de Mis in C opus 86 in een overigens matige uitvoering van Anton Nanut en het Slovak Philharmonic Choir & Orchestra. (Chailly schijnt iets moois op Decca te hebben vastgelegd.) Het is een werk uit 1807 en gecomponeerd voor de bekende Nicolaus II Esterhazy.

    Bij de prachtige “Gramophone” site (bereikbaar via ‘klassieke-muziek.startpagina.nl’ onder de rubriek ‘Tijdschriften/Magazines’ te bereiken) heb ik de onderstaande koorwerken van Beethoven gevonden waarvan opnamens bestaan:

    Christus am Oelberge opus.85;

    Meeresstille und gluckliche Fahrt opus 112;

    Cantata on the death of the Emperor Joseph II, Wo087;

    Cantata on the accession of the Emperor Leopold II, Wo088;

    Der glorreiche Augenblick opus 136;

    Fantasia for piano, chorus & orchestra in C minor opus 80.

    Misschien is het aardig om je er nog even op te wijzen dat een zekere Luigi Cherubini, een heuse tijdgenoot en vriend van Beethoven, ook een prachtige Missa Solemnis (in D minor) heeft geschreven. Ik heb ergens gelezen dat Cherubini door Haydn en Beethoven indertijd als de grootste in leven zijnde componist werd beschouwd. Probeer zijn strijkkwarten maar eens het zijn stuk voor stuk juweeltjes.

    Hopelijk heb ik je weer iets verder geholpen,

    RonB.

  • Jeroen

    Beste Math,

    Ik heb wat van je luistersuggesties opgevolgd en er geen spijt van gekregen.

    Ik heb een CD van Dietrich Fischer-Dieskau gekocht met An die ferne Geliebte en een heleboel Lieder van Beethoven, die inderdaad prachtig zijn. Ik kan mij niet voorstellen dat Bryn Terfell hier aan kan tippen. Hoewel, ik kan het best geloven, maar Fischer-Dieskau is zo'n monument, dat ik daarom voor de duitser en niet de welshman heb gekozen. Helemaal met de verering in Duitsland voor hem als artiest van de eeuw en dergelijke teksten.

    Ook heb ik een uitvoering van Charles Rosen van de Diabelli variaties gekocht. De variaties zijn briljant, amuserend, erg grappig en bijzonder gerafineerd. Mijn liefde voor Beethoven is alleen groter geworden. Ik denk dat ik morgen maar Fidelio ga kopen.

    Nogmaals bedankt en tot ziens op deze pagina.

    Jeroen

  • Math

    Hallo Ron,

    Om terug te komen op je vraag:

    In ben woonachtend in Weert en de Wewerter muziekschjool heeft een aantal jaren geleden een luistercursus klassieke muziek opgezet. Er waren ook een aantal bezoeken aan concerten verbonden die dan achteraf besproken werden.

    Als je zo'n collectioe muziek bezit, dan lijkt me dat voor jou echter niet geschikt. Misschien een vervolg daarop. Informeer eens bij de muziekschool in je omgeving.

    De stadsbibliotheek heeft in de regel ook wel een grote collectie boeken in haar bezit die de moeite van het lezen waard zijn.

    Waar ik in mijn radioprogramma's de nadruk op legde was dat ik de luisteraar wilde informeren. Informeren waar hij/zij op dat moment naar luisterde, wat zijn de achtergronden van het werk, wie was de componist en hoe stond hij in het leven. Wie waren zijn tijdgenoten. Het geheel was dus als het ware thematiosch opgebouwd.

    We zijn toen gestart met muziek uit de Renaissence, via de Barok naar de Galante of zo men wel Roccoco, Weense klassieken, Romantiek en Modernen.

    Telkens werd een componist meestal de belangrijkste uit de betreffende periode centraal gesteld. Gedurende een aantal; weken draaiden we dan klassieke muziek uit die periode aangevuld met achtergrond informatie. Op deze manier gaat muziek voor de niet kenner en luisteraar leven.

    De konsekwentie is dan, dat je goed beslagen ten ijs moet komen. Dus veel lezen, inleven in de tijd en met name de tijdsgeest en de context waarin dat alles geplaatst moet worden.

    Uiteraard speelt ook de politiek een wezenlijke rol in het geheel. Politiek en kunst, ogenschijnlijk hebben beiden niets met elkaar te maken. Niets is minder waar. Beiden zijn vaak tot elkaar veroordeeld. Dat is in ieder geval de overtuiging die ik heb gekregen.

    Ook in mijn verenigingsblad schrijf ik vaak stukken over muziek. Achtergrond informatie over een stuk dat we ingestudeerd hebben. Ook hier moet je kennis van zaken hebben. Op de radioprogramma's krijg je meestal geen reacties, maar bij een vereniging van 100 mensen kunnen wel vragen naar boven komen. inhoudelijke vragen die vaak verder gaan dan het geschrevene. Via internet, muziek CDROM's en naslagwerken breid je categorisch je kennis verder uit.

    Het verschaft mij in ieder geval veel plezier.

    Groeten

    Math